COMO APRENDER MECANOGRAFÍA NA AULA?

Os antigos programas para aprender mecanografía foron substituídos por páxinas web, plataformas destinadas a ensinar mecanografía a través de diversos exercicios e ensaios. Unha das máis completas e atractivas é TypingStudy, que dispón de decenas de leccións gratuítas e outros exercicios baixo rexistro. Fáciles de seguir e cun ritmo incremental, é un recurso moi atractivo para aprender mecanografía ao ser sinxelo, intuitivo e guiado.


Tamén nos atopamos con Keybr, máis xogo que plataforma de aprendizaxe… aínda que ten moito disto último. Poderemos mesmo facer carreiras con outros usuarios online a ver quen escribe máis rápido, achegando esa parte de gamificación que moitas veces agradeceremos; ao lado negativo é que só está en inglés, co que os hispanoparlantes perderemos algo de eficacia na escritura.

Ratatype vai tamén na liña dunha plataforma moderna que mesmo ten un espazo reservado para profesores que ensinan mecanografía aos seus alumnos, en base á creación de grupos sobre os que logo levar un rexistro.

Se o que buscamos son programas offline atoparemos rapidamente unha gran variedade, como Master Key, Accu- Type ou o mítico Mecanet, entre moitos outros. A variedade é moi diversa aínda que cada vez existen máis opcións online que as offline, que parecen relegadas ao pasado e que apenas souberon evolucionar co paso dos anos.
Tamén debemos comentar que é moi importante escoller unha opción no idioma que logo vaiamos utilizar, que xeralmente será o local. De pouco servirá aprender mecanografía en inglés se logo a maioría de documentos crearémolos en español. Por tanto, o idioma é unha barreira moi importante á hora de elixir un programa para aprender mecanografía, e unha razón de peso para decantarnos por unhas opcións ou outras.

A mellor técnica, a experiencia
Pero volvamos atrás. A pesar de que hai centos de ferramentas á nosa disposición para aprender a escribir “a máquina”, a mellor técnica para aprender mecanografía sempre termina sendo a experiencia. Canto máis escribas, máis velocidade irás gañando, máis utilizarás todos os dedos —e non só os índices— e maior eficiencia obterás.
O modelo tradicional da mecanografía, ese que di que teclas podes presionar con cada dedo, está cada día máis anticuado, aínda que segue sendo un referente para os puristas que buscan a maior eficiencia. Con todo, para a inmensa maioría de mortais non ten maior importancia e pódese obter unha gran velocidade mediante a práctica.
Para iso axudarán, por exemplo, escribir textos de libros ou artigos xornalísticos que teñamos en papel, e sobre un procesador de textos. Ou páxinas como 10 fastfingers nas que, ademais de poder determinar o noso ritmo de escritura —xeralmente medido en ppm, palabras por minuto— tamén poderemos facer exercicios baseados en textos reais.

O ritmo de escritura depende enormemente do teclado que utilicemos, e non é o mesmo un mecánico que un de membrana, nin unha distribución española ou unha americana ou algunha das decenas de distribucións que existen. E obviamente, non é o mesmo escribir nun teclado de ordenador de sobremesa, que no dun portátil (habitualmente máis pequeno) e moito menos nos de smartphone ou tablet, que son teclados virtuais “non físicos”.

O mundo da mecanografía cambiou e as cousas son agora moi diferentes. A práctica que antes era complicada de levar a cabo agora rodéanos, e tan só teremos que deixarlles tempo e espazo —e, quizá, mandarlles algunha tarefa— para que eles mesmos experimenten. Será esta experiencia o mellor modo de aprender mecanografía.
FONTE: Pablo Espeso (universidad de Valladolid) para Educación 3.0




                                                                                                                                       FONTE: ONCE

WEBS CON XOGOS E PROGRAMAS PARA APRENDER A MANEXAR O TECLADO


MECANOGRAFÍA: 15 PROGRAMAS E XOGOS PARA APRENDER 




Educación 3.0  




SÍNDROME CARDIO-FACIO-CUTÁNEO (CFC). DICCIONARIO

A síndrome cardio-facio-cutáneo (CFC) é unha síndrome que afecta moitas partes do corpo, especialmente:o corazón ( cardio-), a cara ( facio-), e a pel (cutáneo).
As persoas afectadas tamén teñen atraso no desenvolvemento e incapacidade intelectual.
É causado por mutacións de xenes, herdado de forma autosómica dominante aínda que moitos casos ocurren de forma esporádica, é dicir, sen que haxa outros casos na familia. O tratamento diríxese aos problemas que se presenten. Pode ser necesario facer operacións para corrixir os problemas do corazón.


SÍNTOMAS
Os achados principais inclúen problemas no corazón, características faciais, incapacidade intelectual, baixa estatura, e macrocefalia. Con todo hai moita variabilidade entre os afectados e moitos sinais e síntomas que poden incluír:
  • Defectos do corazón, que están presentes na maioría das persoas e os máis comúns inclúen malformacións das válvulas do corazón ( estenosis pulmonar), un foxo entre as dúas cámaras superiores do corazón e unha forma de enfermidade do corazón que debilita o musculo cardíaco.
  • Achados faciais característicos que inclúen cabeza de aparencia maior que o normal ( macrocefalia relativa), fronte alta que se estreita nas témporas, nariz curto, ollos moi apartados un do outro ( hipertelorismo ocular), fendas palpebraIs inclinadas cara abaixo, parpados caídos ( ptosis), mandíbula pequena e orellas con implantación baixa. Dunha maneira xeral a cara é ancha e longa.
  • As anomalías da pel ocorren na maioría dos afectados e inclúen pel seca e áspera, manchas obscuras ( nevus), palmas das mans e plantas dos pés enrrugados e unha condición da pel chamada queratosis pilaris nos brazos, pernas e cara, pel espesada, hemangiomas, pel avermellada, callosidades nas zonas de presión das mans e pés.
  • As uñas das mans e pés son mal formadas planas e anchas que crecen rapidamente.
  • Cabelo seco, escasos ou ausentes tanto na cabeza, cellas e pestanas
  • Outros problemas comúns inclúen:
  • Ton muscular diminuído (hipotonía), dificultades de alimentarse e falla para crecer e gañar peso;
  • Cabeza maior que o normal (macrocefalia);
  • Baixa estatura;
  • Convulsións; e
  • Problemas nos ollos como estrabismo, nistagmos, miopía, nervios ópticos pequenos que resultan en visión diminuída
Outros
  • Problemas gastrointestinais como refluxo, vómitos, mala rotación intestinal, hernia;
  • Deficiencia da hormona de crecemento;
  • Puberdade precoz;
  • Aumento do bazo (esplenomegalia) ou aumento do fígado (hepatomegalia);
  • Graxa no fígado (esteatosis) e estreitamento do ano (estenosis anal);
  • Linfedema;
  • Malformacións do cerebro que inclúen axenesia do corpo calloso, malformación de Chiari e ventrículos aumentados de tamaño;
  • Convulsións;
  • O risco de cáncer parece estar aumentado e hai casos de leucemia, inmunosupresión e hepatoblastoma, linfoma non Hodgkin e linfoma de células B; e
  • Algúns individuos afectados teñen anomalías nos riles ou uterinas.
HERENCIA
A síndrome cardio- facio-cutáneo ten herdanza autosómica dominante.
Nunha enfermidade autosómica dominante, se se herda unha copia do xene anormal a persoa pode ser afectada.
En xeral, a copia anormal é herdada dun dos pais, que tamén ten a enfermidade.
Nalgúns casos a enfermidade autosómica dominante ocorre como unha afección nova (de novo) sen que ningún dos pais teña unha copia anormal do xene responsable da enfermidade. Se unha persoa ten unha enfermidade autosómica dominante e ten un fillo ou filla afectado (a) con esta enfermidade, a probabilidade é de 50% para cada embarazo.

Como repaso, os seres humanos teñen 23 pares de cromosomas e en cada cromosoma hai moitos xenes, que teñen a información xenética. Os xenes, como os cromosomas, veñen en pares, un xene en cada par vén da nai e o outro do pai.

TRATAMENTO
Debido a que a síndrome cardio-facio-cutáneo afecta a moitos órganos e sistemas, a maioría dos individuos afectados require dos coidados de varios especialistas diferentes que poden incluír:
  • pediatras,
  • dermatólogos,
  • neurólogos, 
  • gastroenterólogos,
  • ortopedistas,
  • endocrinólogos,
  • oftalmólogos,
  • otorrinolaringólogos e
  • outros médicos. 
Deben ser feitos ecocardiogramas periódicos debido á alta frecuencia de problemas cardíacos como tamén exames neurolóxicos e oculares; recoñecementos rutinarios para determinar problemas de crecemento e da columna. Cada sinal e síntoma específico debe ser tratado adecuadamente. É moi importante que se faga unha estimulación precoz para que os afectados alcancen o seu máximo potencial e que os problemas de alimentación nos bebés sexan resoltos rapidamente.

APRENDIZAXE E DESENVOLVEMENTO

Os médicos e os mestres teñen cronogramas para cando o neno debería
alcanzar fitos do desenvolvemento, tales como camiñar ou falar. Con frecuencia, os nenos coa síndrome CFC logran estes fitos un pouco máis tarde do habitual.
Isto coñécese como atraso do desenvolvemento. Ás veces, os nenos continúan
atrasados e quedan cognitivamente discapacitados. Outras veces, os nenos

continúan avanzando e adquiren novas destrezas.

As persoas coa síndrome CFC poden ter capacidades cognitivas cerca da media ou un pouco inferiores. Suelen ter problemas de aprendizaxe polo que é preciso contar con axuda adicional nalgunhas materias.
O retraso na expresión verbal é un dos problemas de aprendizaxe
máis comúns na síndrome CFC.
A veces, pódese apreciar que comprenden as instrucións verbais moito mellor do que poden expresarse. Isto suxire que as destrezas da linguaxe receptiva (a comprensión da linguaxe) son mellores que as destrezas da linguaxe expresiva e de produción do fala (a capacidade de comunicarse con claridade).
Parece que moitos destes nenos están aprendendo e conservando as destrezas da linguaxe, pero non son capaces de indicar este coñecemento.
O profesorado de Audición e Linguaxe (AL) pódelle dar suxestións específicas para facilitar o seu desenvolvemento.
Ademáis, este perfil de alumnado teñen retrasos nas destrezas motrices verbais, o que significa que teñen dificultades co rango, a coordinación e a
secuenciación dos movimentos dentro dos músculos e as estructuras da fala.
Estas dificultades poden interferir coa alimentación e a deglución, e coa producción da fala intelixible.

Os atrasos nas destrezas motrices finas (habilidades tais como a escritura, a auto-alimentación, dar volta a páxinas) e as destrezas motrices grosas (como gatear, camiñar, subir escaleiras) tamén poden estar atrasadas. A idade media para camiñar sen axuda suele darse ao redor dos 3 anos, aínda que un 18% das persoas con CFC son incapaces de lograr camiñar de maneira independente.
As destrezas da linguaxe van desde a comunicación non verbal limitada á capacidade de falar en enunciados completos. Un 10-30% pode permanecer sen falar. O avance no desenvolvemento da linguaxe básica pode continuar ata a adolescencia. A veces é preciso empregar SAAC e tecnoloxías asistidas para facilitar a comunicación.
Algúns dos atrasos nas destrezas motrices grosas poden estar relacionadas co grao de hipotonía (baixo ton muscular) no neno. Moitos nenos con CFC tamén teñen problemas de procesamento sensorial que poden incluír dificultades con certas texturas, aversión verbal ou sensibilidade aos sons.
RECOMENDACIÓNS
Deberá benefíciarse dos programas de intervención temperá, deseñados para proporcionar servizos aos nenos en risco de atrasos do desenvolvemento. Con frecuencia, os programas de intervención temperá implican a axuda de profesionais como fisioterapeutas, terapeutas ocupacionais e logopedas.
Ao comezar estes programas na infancia, os nenos son capaces de alcanzar os fitos do desenvolvemento antes axudándoos a alcanzar o seu máximo potencial. Recoméndase a avaliación do fala e a linguaxe, que inclúe a avaliación do funcionamento oral motor, a articulación e a destreza da linguaxe expresiva/receptiva, así como a terapia da fala. Con frecuencia utilízanse linguaxe de acenos, taboleiros de comunicación e dispositivos de comunicación aumentativa cos nenos máis pequenos para reducir a frustración. Os nenos a miúdo poden entender a linguaxe, pero non poden expresar as súas propias necesidades e isto provoca moito malestar. Un profesor de AL, un logopeda con experiencia en dispositivos de comunicación pode axudar ás familias nesta fase de transición. A terapia física, con especial atención en hipotonía e atraso motriz groso, e a terapia ocupacional, con especial atención nos temas de integración e visión sensoriais, son moi beneficiosas para axudar aos nenos para alcanzar as súas metas e o seu potencial.

FONTE: National Center for Advancing Translatioal Sciences (NIH) e Genetic and Rare Diseases Information Center (GARD)


SÍNDROME DE SMITH-MAGENIS (SMS). DICCIONARIO

A síndrome de Smith- Magenis é unha enfermidade xenética que afecta moitos órganos e sistemas do corpo. As principais características desta enfermidade inclúen discapacidade intelectual leve a moderada, atraso no fala e a linguaxe, trazos faciais distintivos, trastornos do sono e problemas de conduta. Pode presentar tamén baixa estatura, problemas nos ósos, problemas nos oídos e nos ollos, defectos do corazón, e defectos no ril. Na maioría dos casos débese a unha delección (perda) de material xenético nunha rexión especifica do cromosoma 17. A maioría dos casos non se herdan senón que se producen ao azar durante a formación de óvulos ou espermatozoides, ou no desenvolvemento fetal temperán.


Este síndrome foi descuberto a principios dos 80 por Ana Smith, conselleira de xenética e Ellen Magenis, profesora de xenética molecular, delas procede o seu nome.
Na actualidade non se atopou unha solución médica para curar esta síndrome, pero o diagnóstico precoz é de gran axuda dado que permite aprender sobre a enfermidade e prepararse para os desafíos aos que se deben enfrontar.

A NIVEL ESCOLAR
Os nenos con SMS actúan de maneira impulsiva, con escasa planificación do traballo. Cústalles comprender as instrucións expresadas por escrito e teñen dificultades nas tarefas de procesamento secuencial (contar, …), así como na memoria a curto prazo. Pola contra teñen unha gran capacidade de aprendizaxe visual e unha boa memoria a longo prazo e senten verdadeira devoción polos ordenadores e todo o que teña relación coa tecnoloxía informática. O seu rendemento é mellor en clases pequenas, poden buscar o monopolizar o tempo do profesor, con continuas interrupcións verbais, tratando de conseguir o contacto visual e exclusivo do profesor. Pais e profesores remarcaron que os nenos con SMS teñen unha extraordinaria habilidade para medir os puntos débiles dunha persoa e conseguir dela o que queren. Poden mostrar unha conduta totalmente negativa nunha clase e despois de poden mostrar pacificos e colaboradores noutra clase, con outro profesor distinto. Con iso deducimos que estes nenos teñen certo grao de control sobre o seu comportamento, pero hai que recoñecer que moitas das condutas negativas vistas neles teñen a súa orixe en impulsos internos. O mantemento de actividades rutineiras e sen cambios inesperados no programa evitan a aparición de rabietas. Necesitan máis tempo que os seus compañeiros para realizar as tarefas e carecen de hábitos de estudo. É necesario que as explicacións sexan breves e claras e pódense beneficiar do uso de ilustracións e gráficos para axudarlle a visualizar os diferentes pasos que comporta unha tarefa ou un problema matemático.

CARACTERÍSTICAS DO SINDROME SMITH - MAGENIS As persoas con SMS presentan unha variedade de signos e síntomas que se van facendo máis evidentes coa idade. O neno ou a nena adoita nacer a termo cun peso e talla normais e sen trazos físicos demasiado rechamantes ou específicos; posteriormente empeza a apreciarse a hipotonía, letarxia xeralizada e os problemas de alimentación e en moitos casos aparece un atraso pondero- estatural. CARACTERÍSTICAS FÍSICAS de intensidade variable:
· Cabeza ancha e curta, con fronte prominente e ampla ponte nasal. · Pescozo curto e ollos afundidos · Beizo superior revertido e anomalías dentais · Mans e pés curtos e anchos, de aspecto redondeado. · Voz ronca e profunda. · Talla baixa. · Atraso da linguaxe. · A pesar de que parecen entender o que se lles di, tenden a utilizar os xestos. · A adquisición da lectura adoita ser laboriosa. · Escoliose, que pode aparecer sobre todo na adolescencia. · Anomalías do oído medio. · Fisura palatina/ labial. · Problemas oculares. · Camiñar inusual, problemas de equilibrio e de adaptación ás irregularidades do chan. · Pel áspera. · Grao térmico do corpo máis baixo do normal. · Insensibilidad á dor. · Ton muscular baixo, cando son bebés isto pode provocar problemas de alimentación.
CARACTERÍSTICAS DO COMPORTAMENTO de intensidade variable:
· Trastornos do sono. · Estereotipias, que se incrementan con estados de emoción. · Condutas auto agresivas. · Inserción de corpos estraños en orificios. · Arrancamiento das uñas de mans e pés. OUTRAS CARACTERÍSTICAS: · Anomalías renais ou urinarias. · Alteracións cardíacas. · Trastornos tiroideos. · Convulsións. · A veces desprendemento de retina. · Estreñimiento.

O tratamento é sintomático e pode incluír fármacos para aumentar a atención, diminuír a hiperactividade e estabilizar o comportamento e tratamento para os trastornos de sono. Ningún réxime mostrou unha eficacia consistente. Debe realizarse unha coidada avaliación neurolóxica incluíndo oelectroencefalograma.

Recoméndase asesoramento e soporte psicosocial familiar. O seu prognóstico depende da idade ao diagnóstico, gravidade, e adecuación das intervencións terapéuticas.


FONTE: Orpha.net. ASME España. National Center for Advancing Translational Sciences (NIH) e Genetic and Rare Diseases Information Center (GARD)

COMUNICADOR THE GRID 3

Permite converter un ordenador nun comunicador dinámico de símbolos, texto ou mixto, para persoas con dificultades no fala. Permite o acceso mediante pantalla táctil, teclado, calquera tipo de rato, especialmente ratos de cabeza ou mirada, e tamén mediante conmutadores dunha forma optimizada.
Tamén permite manexar o sistema operativo Windows e calquera das aplicacións instaladas nel. O programa permite, de forma integrada e simplificada o envío de e-mail, SMS, control do Skype, reprodución de multimedia, navegación por Internet, control da contorna mediante o sistema BJ.



Enlace:




Licencia:  É de pago. O precio depende das características que incorpore.  
Requisitos: Está disponible para equipos con sistemas operativos Windows XP, Vista, 7 e 8.
Perfil del usuario:  Está pensado para facilitar a comunicación a persoas con problemas da fala, máis tamén pódese utilizar se se teñen dificultades á hora de manexar teclados.

Descripción:

Voz sintetizada y dixitalizada. Ademáis incorpora síntesis de voz de Real Speak SoloLoquendo y Acapela.
Gran abanico de posibilidades de barrido para unha elevada eficiencia.
Posibilidade de escritura letra a letra, palabra a palabra, frase a frase, mediante símbolos e de forma mixta. Predicción de palabra, predicción de símbolos, conxugación de verbos, listas de vocabulario…
Sistema de personalización estructurado.

FONTE:web GRID 3

VIDEOXOGOS PARA PERSOAS CON MOBILIDADE REDUCIDA

Videoxogos para a rehabilitación de persoas con discapacidade
Diversos investigadores crearon un sistema de videoxogos para persoas con mobilidade reducida ou con discapacidade. Os xogos, baseados en historias divertidas, tamén permiten que o usuario faga exercicios de rehabilitación en casa.

O equipo de investigadores do grupo de Aplicacións Multimedia e Acústica (GAMMA), do Centro de Investigación en Tecnoloxías do Software e Sistemas Multimedia para a Sustentabilidade ( CITSEM- UPM) e da Universidade Politécnica de Madrid, desenvolveu un sistema que permite utilizar videoxogos mediante movementos corporais, coa finalidade de que, estes xogos, axuden á rehabilitación física para persoas con algún tipo de discapacidade física.
Os investigadores resaltan a importancia de poder axustar o xogo ás capacidades do xogador, tal que movementos débiles aparecen amplificados dentro do xogo. Con iso, conséguese que as persoas con debilidade muscular poidan gozar de experiencias similares ás outras persoas sen dificultades.
O obxectivo principal é lograr que o xogo sexa atractivo e válido para diferentes tipos de público, xa sexa persoas con mobilidade reducida, persoas de idade avanzada ou persoas con discapacidade física. Ademais, o xogo permite que a rehabilitación lévese a cabo desde o domicilio do usuario.
FONTE: Valida sin barreras que o recolle de europapress.com

VÍDEO. PC.

A MELLOR FÓRMULA PARA AXUDAR AOS DEMÁIS. PARÁBOLA


Hai moito tempo, unha moza equilibrista coñeceu a un novo acróbata. Ambos eran moi pobres e non tiñan outro don que a súa flexibilidade e forza, así que pensaron que se se unían poderían percorrer as rúas de China mostrando un espectáculo impresionante que polo menos lles permitise subsistir.
Adestraron moito ata lograr un número tan perigoso como fascinante: o home balanceaba unha gran pértega de bambú sobre a súa cabeza mentres a moza subía ata o máis alto. Daquela o acróbata camiñaba e a moza debía manter o equilibrio nas alturas.
Para realizar aquel número necesitábase unha gran concentración, bastaba que desviasen a súa atención uns segundos para que perdesen o equilibrio e ocorrese unha desgraza.
Co paso das semanas, a medida que o home ía coñecendo á moza equilibrista e tomáballe agarimo, empezou a preocuparse por como coidala e non expoñela tanto con aquel perigoso número, así que un día díxolle:
- Escoitaa, vixiareiche mentres sobes e cando esteas arriba, podes vixiarme ti. Así poderemos axudarnos mutuamente a manter a concentración e o equilibrio.



Con todo, a nova acróbata de maneira sabia respondeulle:
- Creo que será mellor para ambos que cada un coide de si mesmo. Ninguén pode coñecernos mellor que nós mesmos. Coidar dun mesmo, significa coidarnos aos dous. Estou segura de que así evitaremos un accidente.



Para coidar dos demais, primeiro debes coidar de ti mesmo
Esta marabillosa parábola bríndanos un gran ensino que a miúdo esquecemos: para coidar das persoas que queremos, é fundamental que coidemos ben de nós mesmos.
Demasiado a miúdo envorcámonos por completo nos demais, ata o punto de antepoñer continuamente as súas necesidades e benestar ao noso, relegándonos a un segundo plano ou mesmo esquecéndonos por completo de nós mesmos.
Por suposto, non hai nada de malo en axudar, apoiar e coidar de quen o necesita, pero non debemos descoidarnos porque corremos o risco de converternos nunha persoa gris, que se baleira por dentro; polo que ao final non seremos capaces de ofrecer ese apoio sólido ou esa nota de felicidade, entusiasmo e alegría que os outros necesitan.
De feito, un estudo particularmente interesante realizado na Universidade de California descubriu que a tensión se contaxia das nais aos seus bebés. Estes investigadores pedíronlles ás nais que se enfrontasen a certas tarefas, algunhas estresantes e outras non. Logo pedíronlles que se reunisen cos seus bebes. Así descubriron que a reactividad fisiolóxica dos bebés era un reflexo da reactividad das nais, alterada pola exposición á tensión.
Tamén descubriron que os bebés das nais que estiveran sometidas a unha avaliación social tiñan unha maior tendencia a evitar aos estraños e que canto maior era a tensión que experimentaran as nais, máis intensas eran as respostas fisiolóxicas dos pequenos.
Este estudo revélanos que, efectivamente, os estados emocionais son “contaxiosos”, polo que se realmente preocupámonos polo benestar das persoas que amamos, primeiro debemos atopar o noso equilibrio interior.


O amor pode afogarnos por exceso de osíxeno O amor nunca é excesivo, pero as súas manifestacións si poden selo. De feito, ás veces podemos cometer o erro de sobreprotexer a quen amamos. Queremos evitarlles desgustos, problemas e sufrimentos cargando sobre os nosos ombreiros un peso que non nos corresponde. Ese exceso de protección impide que as outras persoas aprendan a voar coas súas propias ás, chegando mesmo a discapacitalos emocionalmente. Os pais e nais en especial, non deben esquecer que a súa tarefa non é preparar o camiño para os seus fillos, senón preparar aos seus fillos para o camiño. Cada persoa debe aprender a coñecerse o suficiente como para saber cando necesita pedir axuda e cando necesita poñerse a proba, caer e volver levantarse. Por iso, ás veces a mellor maneira de axuda consiste en non axudar, manterse á marxe, converténdose nunha presenza de acompañamento mentres quen queremos realiza as súas experiencias de vida e aprende dos seus erros.
FONTE: Rincón de la psicología